Với sự gia tăng những vấn đề liên quan đến môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp, các nhà đầu tư đã nhận ra tầm quan trọng của việc đánh giá ESG trong quá trình định giá doanh nghiệp. Trước đây, việc định giá doanh nghiệp thường chỉ dựa trên các chỉ số tài chính truyền thống như lợi nhuận, doanh thu và tỷ suất sinh lời. Tuy nhiên, với sự phát triển của ESG, những nhà đầu tư cẩn trọng nhận thấy rằng để có cái nhìn toàn diện về giá trị của một doanh nghiệp, họ cần xem xét cả các yếu tố không tài chính liên quan đến môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp. Việc đánh giá ESG giúp nhà đầu tư có cái nhìn rõ ràng hơn về hiệu quả kinh doanh, quy trình sản xuất bền vững, quan hệ công ty và cộng đồng, và khả năng ứng phó với rủi ro xã hội và môi trường. Mặc dù thuật ngữ ESG ngày càng phổ biến và đã có nhiều nghiên cứu và phân tích chỉ ra mối tương quan giữa yếu tố ESG và hiệu suất tài chính của doanh nghiệp, nhưng việc đánh giá tác động của ESG vào giá trị doanh nghiệp trong lĩnh vực định giá vẫn đang ở giai đoạn đầu. Trong Báo cáo "ESG và Định giá doanh nghiệp" của Hội đồng Tiêu chuẩn Thẩm định giá Quốc tế (IVSC) được công bố vào tháng 03/2021, IVSC đã trình bày quan điểm của mình về việc khám phá cách tích hợp các đặc điểm ESG vào quy trình định giá doanh nghiệp như sau:

Cách tiếp cận từ thị trường: giá trị doanh nghiệp được xác định thông qua giá trị của các doanh nghiệp so sánh với doanh nghiệp cần định giá về các yếu tố: quy mô, ngành nghề kinh doanh chính, rủi ro kinh doanh, rủi ro tài chính, các chỉ số tài chính... Khi tích hợp yếu tố ESG vào quá trình định giá, thẩm định viên cần phải:

• Xác định và đánh giá các tiêu chuẩn ESG cho các doanh nghiệp/ngành so sánh.

• Đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp thẩm định ở những tiêu chí đó.

• Điều chỉnh các thông số thị trường của doanh nghiệp thẩm định trong tương quan với các doanh nghiệp so sánh.

Tương tự như cách tiếp cận truyền thống trong định giá, việc xem xét yếu tố ESG trong đánh giá doanh nghiệp từ thị trường gặp khó khăn chủ yếu do hạn chế về thông tin và dữ liệu. Do hầu hết các giao dịch trên thị trường được mua bán với tính bảo mật, việc tìm kiếm thông tin đối chứng trở nên khó khăn và thậm chí khi có được, thông tin này cũng không đảm bảo tính chính xác. Ngoài ra, ESG vẫn là một khái niệm mới, đặc biệt là ở những quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Các dự án ESG hiện chỉ được triển khai bởi các công ty/tập đoàn lớn và vẫn còn nhiều hạn chế về thông tin và kiến thức về tiêu chuẩn môi trường, xã hội và báo cáo bền vững. Đa số các công ty này vẫn chưa thể cung cấp thông tin quan trọng liên quan đến ESG cho các nhà đầu tư. Thêm vào đó, hiện nay không có một bộ tiêu chuẩn ESG cụ thể và đồng nhất; tiêu chuẩn này có thể khác nhau tùy theo quốc gia hoặc tổ chức đánh giá ESG. Điều này đã dẫn đến việc nhiều công ty, đặc biệt là các công ty tư nhân sử dụng các chiến thuật tiếp thị để thuyết phục người tiêu dùng và các nhà đầu tư tiềm năng rằng họ đang tạo ra sản phẩm và dịch vụ có tác động tích cực đối với thị trường và khách hàng, tuy nhiên điều này có thể ảnh hưởng đến tính chính xác của kết quả định giá.

Cách tiếp cận từ thu nhập: giá trị doanh nghiệp được xác định thông qua việc quy đổi dòng tiền thuần trong tương lai có thể dự báo được về thời điểm định giá. Khi thẩm định viên áp dụng cách tiếp cận này để định giá trị doanh nghiệp, một lưu ý quan trọng là thẩm định viên không được để trùng lắp các yếu tố ESG đã được ngầm tính đến trong khi định giá như là một “rủi ro ESG mới”. Các chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của sự phân biệt giữa rủi ro hệ thống (là rủi ro chung của thị trường đối với tất cả doanh nghiệp) và rủi ro đặc thù (là những rủi ro riêng biệt của từng doanh nghiệp). Trong mô hình DCF (Discounted Cash Flow), rủi ro đặc thù được phản ánh thông qua tử số của mô hình - tức là dòng tiền dự báo trong tương lai; trong khi rủi ro hệ thống được thể hiện ở chi phí sử dụng vốn - nằm ở mẫu số của mô hình.

Trên báo cáo nghiên cứu “Nền tảng của đầu tư ESG: Ảnh hưởng của ESG như thế nào đối với Định giá vốn chủ sở hữu, Rủi ro và Hiệu quả” của Công ty tài chính MSCI phát hành vào tháng 07/2019, các tác giả đã tiến hành phân tích và nghiên cứu số liệu để đưa ra những kết luận về ảnh hưởng cụ thể của ESG đối với từng yếu tố như sau:

Dòng tiền: ảnh hưởng của ESG đến dòng tiền được mô tả tóm tắt theo sơ đồ:

• Các công ty được đánh giá cao về ESG có lợi thế cạnh tranh hơn so với đối thủ vì họ có khả năng tận dụng nguồn lực hiệu quả hơn, phát triển và quản lý nhân sự tốt hơn, thúc đẩy sự đổi mới và xây dựng kế hoạch kinh doanh dài hạn, cùng với việc thiết lập chính sách khuyến khích cho cấp quản lý tốt hơn. Việc thực hiện trách nhiệm xã hội cũng sẽ giúp công ty xây dựng được hình ảnh một doanh nghiệp chân chính. Điều này sẽ góp phần chiến thắng trong công cuộc chinh phục trái tim của khách hàng.

• Các công ty có điểm đánh giá ESG cao có thể tận dụng lợi thế cạnh tranh của mình để tạo ra doanh thu và lợi nhuận lớn hơn. Khi được lòng khách hàng và nhận được sự ủng hộ của đông đảo xã hội, doanh nghiệp sẽ có chỗ đứng vững chắc và tiếng nói của riêng mình trên thị trường. Từ sự uy tín và danh tiếng đó, doanh nghiệp có thể phát triển và gia tăng lợi nhuận từ việc khai thác tối ưu các lợi thế mình đang có.

• Điều trên đồng nghĩa với việc họ có khả năng tăng cường giá trị cổ phiếu và cổ tức cao hơn cho cổ đông.

Ngoài những lợi ích về tăng cường lợi thế cạnh tranh, các số liệu nghiên cứu còn cho thấy rằng ESG có thể giới hạn việc giảm giá hoặc giảm thiểu rủi ro bất thường (tail risk) cho cổ phiếu. Đặc biệt, các công ty được đánh giá ESG cao thường có hệ thống và tiêu chuẩn kiểm soát rủi ro toàn diện cho toàn bộ công ty. Điều này giúp giảm khả năng xảy ra các sự cố nghiêm trọng và bất ngờ có thể ảnh hưởng đến giá trị của công ty và giá cổ phiếu như gian lận, tham ô, tranh chấp hoặc kiện tụng…Điều này cho thấy việc thực hiện các tiêu chuẩn ESG không chỉ có lợi cho hiệu suất kinh doanh và tạo ra giá trị bền vững, mà còn giúp giảm rủi ro và tiềm năng của các sự cố không mong muốn, đảm bảo sự ổn định và đáng tin cậy cho doanh nghiệp.

Định giá: Như đã đề cập trước đó, khi định giá doanh nghiệp, các rủi ro hệ thống được phản ánh ở mẫu số trong mô hình DCF. Vậy, một doanh nghiệp với các đặc điểm ESG mạnh sẽ ảnh hưởng gì đến mẫu số này và đến việc định giá ra sao? Mô hình dưới đây sẽ trả lời cụ thể cho câu hỏi trên:

• Các công ty có các đặc điểm ESG mạnh thường ít chịu tổn thương hơn khi xảy ra các cú sốc kinh tế có hệ thống như tăng/giảm giá hàng hoá, lãi suất, lạm phát… so với các công ty có điểm đánh giá ESG thấp.

• Trong mô hình định giá tài sản vốn (CAPM), Beta được sử dụng để phản ánh độ nhạy cảm của cổ phiếu đối với rủi ro thị trường (rủi ro hệ thống). Khi rủi ro hệ thống thấp có nghĩa là vốn chủ sở hữu của công ty có giá trị beta thấp hơn. Do đó, các nhà đầu tư yêu cầu một tỷ suất sinh lợi thấp hơn.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng nhận thấy mức độ rủi ro hệ thống thấp cũng có tác động trực tiếp đến giá trị định giá thông qua nền tảng của nhà đầu tư. Các nhà đầu tư thông minh thường tránh đầu tư vào cổ phiếu của các công ty có điểm đánh giá ESG thấp. Các công ty có điểm ESG cao thường đặt mức độ quan trọng cao vào việc xây dựng một nền tảng thông tin minh bạch, cung cấp thông tin về hoạt động kinh doanh và tác động của nó đến môi trường, xã hội và quản trị. Điều này giúp tạo niềm tin và đáng tin cậy cho nhà đầu tư, giảm thiểu rủi ro thông tin và tăng cơ hội cho các công ty để truyền tải thông điệp về giá trị và tiềm năng của mình.

Tất nhiên, ảnh hưởng của ESG đến giá trị doanh nghiệp có thể khác nhau đối với các loại hình doanh nghiệp khác nhau. Ví dụ như các công ty gia đình thường có đặc điểm riêng và có thể chịu ảnh hưởng khác nhau từ ESG. Với sự tập trung vào sự bền vững và xây dựng thương hiệu, công ty gia đình có thể tận dụng ESG để tạo ra giá trị gia tăng và đảm bảo sự liên tục của công ty qua các thế hệ. Nếu công ty gia đình thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với các vấn đề môi trường, xã hội và quản trị, đồng thời duy trì mối quan hệ tốt với cộng đồng và nhân viên, điều này có thể tạo ra lòng tin và tạo ra giá trị bền vững cho doanh nghiệp gia đình. Ngược lại, các công ty cộng đồng có quy mô lớn hơn và có thể đối mặt với những thách thức khác trong việc thực hiện ESG. Tuy nhiên, những công ty này có thể cảm thấy áp lực lớn hơn từ xã hội và nhà đầu tư khi đánh giá ESG. Việc áp dụng các tiêu chuẩn ESG có thể yêu cầu công ty cộng đồng thực hiện các biện pháp môi trường và xã hội phức tạp hơn, chẳng hạn như quản lý chất lượng không khí hoặc chính sách lao động công bằng. Việc thực hiện chính sách ESG mạnh mẽ có thể cung cấp lợi thế cạnh tranh và tạo ra giá trị bền vững, giúp công ty cộng đồng thu hút nhà đầu tư và xây dựng lòng tin từ khách hàng. Các ngành công nghiệp cũng có sự khác biệt về ảnh hưởng của ESG đến giá trị doanh nghiệp. Ngành công nghiệp năng lượng tái tạo và công nghệ xanh có thể được đánh giá cao hơn khi áp dụng các tiêu chuẩn ESG, do sự tăng cường quan tâm đến bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là ảnh hưởng của ESG không chỉ phụ thuộc vào loại hình doanh nghiệp mà còn phụ thuộc vào cách thức thực hiện và quản lý ESG.

Thực tế là mối quan hệ giữa việc được đánh giá ESG cao và định giá cao là một mối quan hệ nhân quả, giống như bài toán “con gà và quả trứng”. Trên một khía cạnh, công ty có xếp hạng ESG cao có thể tạo ra giá trị định giá cao hơn. Điều này có thể xảy ra thông qua việc giảm tỷ lệ rủi ro hệ thống và chi phí sử dụng vốn. Các công ty có điểm ESG cao thường có khả năng quản lý rủi ro tốt hơn, tuân thủ các quy tắc quản trị tốt, và thường có nền tảng vững chắc để phát triển bền vững. Những yếu tố này giúp giảm tỷ lệ rủi ro và chi phí vốn, dẫn đến mức định giá cao hơn. Tuy nhiên, ngược lại, một mức định giá cao cũng có thể tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty để đầu tư vào các dự án phát triển bền vững và cải thiện các yếu tố ESG. Các công ty có nguồn tài chính dồi dào có khả năng đầu tư vào công nghệ tiên tiến, quản lý môi trường, xã hội và quản trị tốt hơn. Điều này có thể cải thiện các yếu tố ESG và từ đó tạo ra xếp hạng ESG cao hơn.

Tổng kết lại, trong bối cảnh thị trường hiện nay, việc xác định giá trị doanh nghiệp đang trở nên ngày càng quan trọng và nhà đầu tư cũng đang chú trọng rất nhiều đến các chỉ số phát triển bền vững của doanh nghiệp. Khi các doanh nghiệp muốn có lợi thế dẫn đầu, và khi không có một bộ tiêu chuẩn rõ ràng, thống nhất quy định báo cáo, họ sẽ chỉ đưa ra thông tin giới hạn ít ảnh hưởng đến danh tiếng doanh nghiệp của mình. Việc hạn chế các dữ liệu để so sánh và kiểm chứng có thể khiến các nhà đầu tư khó đánh giá hiệu quả hoạt động và dẫn đến việc nhiều thông tin quan trọng dễ dàng bị bỏ qua. Do đó, khi đánh giá và định giá doanh nghiệp, nhà đầu tư cần xem xét tổng thể các yếu tố kinh tế, tài chính, đồng thời cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố môi trường, xã hội, quản trị và các chỉ số phát triển bền vững của doanh nghiệp trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

DCF Việt Nam - được chứng nhận bởi RICS

Những nội dung trong tài liệu này được tổng hợp, phân tích từ các nguồn được cho là đáng tin cậy, tuy nhiên những nội dung trong tài liệu này chỉ nhằm mục đích duy nhất là cung cấp các thông tin chung và không phải một bản phân tích chuyên sâu. Tài liệu này cũng không phải và không nên được coi như một tài liệu tư vấn. Những cấu trúc, số liệu và những minh hoạ được hình thành từ tài liệu này có thể không phù hợp cho các tình huống hoặc các nhu cầu cụ thể và DCF Việt Nam khuyến nghị khách hàng nên thực hiện các tư vấn chuyên biệt phù hợp với tình huống/nhu cầu đầu tư cụ thể của mình. DCF Việt Nam không đưa ra bất kỳ tuyên bố nào về tính chính xác, độ tin cậy hoặc tính đầy đủ của thông tin đó.

----------
Mọi thông tin chi tiết vui lòng liên hệ:
CÔNG TY CỔ PHẦN DCF VIỆT NAM
🏢 Tầng 46 Bitexco Financial Tower, 2 Hải Triều, Phường Bến Nghé, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh
💌 info@dcfvietnam.com
☎️ 0763 304 430
🌐 www.dcfvietnam.com